- φουντουκιά
- Λέγεται και λεπτοκαρυά (κόρυλος η αβελλάνιος). Φυλλοβόλος θάμνος της οικογένειας των βετουλιδών (δικοτυλήδονα). Φτάνει σε ύψος τα 2-5 μ. και αναπτύσσεται σε άγρια κατάσταση μέσα ή στις παρυφές των δασών βελανιδιάς, καστανιάς και οξιάς, στις λοφώδεις και ημιορεινές ζώνες των εύκρατων περιοχών. Έχει φύλλα ωοειδή, δις οδοντωτά, με ελαφρύ χνούδι από κάτω. Τα άρρενα άνθη σχηματίζουν πρωιμότατους ίουλους, κρεμαστούς, κυλινδρικούς. Αντίθετα, τα θήλεα είναι μασχαλιαία, ελάχιστα εμφανή και κλεισμένα σε ένα είδος οφθαλμού πράσινου χρώματος. Οι καρποί, τα φουντούκια ή λεπτοκάρυα, είναι ενωμένα ανά 2-4 και συγκρατούνται το καθένα χωριστά σε φυλλοειδή κύπελλα, κωδωνοειδή και κροσσωτά. Βοτανικά, ο καρπός είναι κάρυο και αποτελείται από ένα ξυλώδες, αδιάρρηκτο περικάρπιο, λευκοπράσινο αρχικά, σκούρο ερυθρωπό κατά την ωρίμανση, στο οποίο περικλείεται ένα δικοτυλήδονο, χοντρό, σφαιροειδές σπέρμα, που έχει επενδυθεί με μια λεπτή μεμβράνη, θαμπή και χνουδωτή. Το σπέρμα (ψίχα) είναι εδώδιμο, εύγευστο και ελαιούχο: καταναλώνεται ως ξηρός καρπός ή χρησιμοποιείται στη ζαχαροπλαστική. Με πίεση δίνει άριστης ποιότητας λάδι σε ποσοστό 50-75%.
Η φ. φαίνεται ότι πρωτοκαλλιεργήθηκε στον Πόντο της Μικράς Ασίας πριν από 2.500 και περισσότερα χρόνια. Αργότερα διαδόθηκε στην Ελλάδα και με τους Έλληνες αποίκους στη νότια Ιταλία. Σήμερα καλλιεργείται ιδιαίτερα στην Τουρκία, Ιταλία, Ισπανία, ΗΠΑ. Στην Ελλάδα καλλιεργείται συστηματικά κυρίως στους νομούς Δράμας, Πιερίας και Ξάνθης. Οι κυριότερες ποικιλίες που καλλιεργούνται στην Ελλάδα προέρχονται από τον Πόντο. Καλλιεργείται επίσης και η ισπανική ποικιλία νεγκρέτα.
Ένα άλλο δέντρο, η αγριοφουντουκιά, ανήκει επίσης στην οικογένεια των βετουλιδών. Πρόκειται για μικρό δέντρο, που καλλιεργείται ως διακοσμητικό. Φυτρώνει στην Πίνδο και σε ορεινές περιοχές της Ακαρνανίας, καθώς και σε πολλές περιοχές της Ευρώπης.
Φωτογραφία του φυτού φουντουκιά.
Κλαδίσκος με καρπούς φουντουκιάς.
* * *η, Νβοτ. κοινή ονομασία τών 15 περίπου ειδών τού γένους αγγειόσπερμων δικότυλων φυτών κόρυλος, που ανήκει στην τάξη βετουλίδες, αλλ. λεπτοκαρυά.[ΕΤΥΜΟΛ. < φουντούκι + κατάλ. -ιά (πρβλ. λεμον-ιά)].
Dictionary of Greek. 2013.